Faruk Myrtaj
– Ti mbase mban gjallë shqetësimin mos përsëritet Njeriu i Ri, si diku, dikur, izoluar prej tërë botës, të cilit i mundësohej vetëm një
ideologji, veç një politikan dhe vetëm një shkrimtar?! Jo, jo, jo! Këta sot nisen nga e kundërta: tërë projektet e tyre janë të arritshëm me celularë, internet pa limit, skype, viber, ëhatsaap, instagram, të gjitha on line, free! Në çastin kur futesh on line, sa më shumë gjendesh on line, kur ndjen dhe beson se nuk ia vlen asgjë prej asaj që quhet jetë reale, nuk e ke më tënden as fshehtësirën e fundme, je gati për t’u kthyer në mermer…
Nuk kisha askënd përballë, por arrija ta përfytyroja veten vëzhguar nga ndokush, nga kamera rastësore – më së paku. Sigurisht do më linin rehat, kur të mos gjenin asgjënë e fundit, fshehur diku në brendësinë time, por deri atëherë duhet bërë ca durim. Nga unë dhe ata. Ia dola, i fsheha thellë e më thellë vetes ca gjëra që i dija se i kisha vetëm unë, gjëra të cilave u gëzohesha vetëm unë dhe ca pak prej shumë të afërmve të mi, padyshim e dashura ime. Ishte e kotë, krejt e tepërt, t’u kërkoja të më betoheshin. Ata thjesht duhej të më prisnin…
Ditën tjetër, javën tjetër, krejt muajin e radhës, të dymbëdhjetë muajt e disa viteve radhazi, qëndrova on line. Për ta ishte shenja se u dorëzohesha.
“Ti qenke bllok mermeri i shkëlqyer!” Ndjeva sesi u mrekullua tek ma tha këtë i ngarkuari për vëmendje shtetërore ndaj proceseve me qasje muzeale. Mbase jo rastësisht m’i çuçuriti këto fjalë, me tingëllimë të thirravajshme, mu pranë vendit ku më vonë do të më shfaqej veshi metaforik, që mund të funksiononte edhe pa u shfaqur perceptueshëm.
“Ne punojmë ngadalë, me ngulm, pa dhimbje. Asnjë ashkël të mos kriset në vertebrën apo në eshtrat e trupit tënd, asnjë thile mishi të mos zhvokshet. Kështu bëjmë me të gjithë, jo veç me ty. Njeriu i duhur, si trend, do duhej të përftohej gjithnjë nga blloqe solide mermeri, edhe pse praktikisht, në pamundësi lënde të tillë, përdoret plastelina e ngrirë. Thjesht se kjo përshtatet fare kollajshëm në temperatura variabël, gjatë tërë stadeve të programimit. Në ndryshim nga procedimi qelizor, në procesin e ngjizjes së qenieve si monumente të gjalla nuk shkohet nga e panjohura tek e njohura. Nëse, për çdo rast, ne tentojmë dhe arrijmë të dimë gjithçka, shkojmë tërë siguri përmes të njohurash të cilat i ofrojmë vetë si të panjohura, që thjesht të eksplorojmë mundësinë për të dhuruar besim pa vëmendje.
Paraprakisht, sigurohemi që, në këto blloqe mermeri, të jetë i aplikueshëm thelbi i njeriut të duhur për kohën tjetër. Nuk pretendojmë ta krijojmë nga e para. Ne s’mbahemi Zota. Ne zëmë vendin e tyre. Hiçi është hiç. Lënda, materialja, ajo përdoret e mbetet si ideale. Tek e fundit, ne besojmë se gjithçka është materiale. Edhe shpirtërimet, lutjet, psalmet, sapo pëshpëriten bëhen të dëgjueshme, të prekshme, të përgjueshme dashamirësisht, kjo na intereson. Sidomos elementët më sensitivë janë pjesë të bllokut të informacioneve të përfshirë në vëmendjen paraprake. Nisur nga etyde sa më të shumtë e rastësorë, na bëhet e lehtë që nga ky bllok mermeri në porosi të adresuar, të heqim pjesët e palatuara, thepet, tepricën. Në blloqe të mëdha plastike, që shërbejnë për të plazmuar njëherazi grupe masive, gjërat janë krejt më të thjeshta. Ajo që mbetet pas këtij arti të aplikuar, gdhendjeje në natyrë, është Njeriu tjetër, I duhuri.
Je ti, në këtë rast. Si koncept modern skulpturimi, edhe pse mendohet i aplikuar përpara Neronit…”
Ai mbase e dinte se pas kësaj ligjërate nuk e dëgjoja më. Megjithatë, ndjeja prerjen e lëndës në trup. Dikur, ende në fillimet, pata ndjesinë se u bëra gati t’i thosha diçka. T’i thosha se mbase do të qe më mirë të përdornin tjetër mënyrë për largimin e volumeve të mëparshme, pse jo. A s’do qe më mirë që transferimi i lëndës, që do t’u rezultonte e tepërt, të ndodhte më vonë? Kjo shpërfaqje, ky lehtësim prej volumit të lindur dhe kthyer në natyrë, mbase do mund të përjetohej ca më butë nëse do ndodhte në jetë e sipër. Përderisa lindja, shfaqja, dukja dhe këqyrja e njeriut të duhur s’mund të ndodhnin njëhershëm, më-tutja, kryerja e përkryerja, le të ndodhte ca më afat-gjatshëm, në gjallje dhe mermerosje e sipër. Këtë pata ndërmend t’u thosha atyre që tashmë vazhdonin bërjen time. Natyrisht nuk arrita, s’munda, dështova prej rrethanave. U binda se s’mund të flisja, isha i pagojë. Por vetë ua kisha dhënë lejen, vetë e kisha hedhur firmën, teksa qëndrova aq gjatë on line…
Dhe nisa të lutesha që gjithçka të mirëkuptohej si përvojë vetjake, përderisa kryhej tek unë, ndonëse prej të tjerëve. Unë kisha të drejtë të heshtja. Mbase, kur të bindeshin se isha shndërruar i tëri, sipas kontratës, duhej të ma kthenin gojën, më në fund…
Gërvërja, thërrmimi ngulmueshëm, bluarja gjithnjë e më imtë e bllokut të mermertë vazhdonte, në praninë thithëse të një lloj pompe, aksesor i kamerës, që e gjerbte pluhurin menjëhershëm. Sërish, përjetova një tjetër mëdyshje: pse doemos duhej të operonin në bazë të ndarjes së trupit në blloqe? A s’do ishte më mirë ta fillonin çukitjen, bluarjen e përthithjen e mermerit prej nga sipër, nga kryet e mia? Pas lehtësimit më së pari të shtresave përqark trurit, do mund të gjykoja më hershëm dhe të ndihja edhe vetë në bërjen tjetër. Përderisa kishte nisur, sa më shpejt aq më mirë. Ndërkohë po largonim shtresimet pranë barkusheve dhe arterieve të zemrës, dhe mezipritja e dhimbje-lindjes së pjesëve të tjera do të ishte hiçgjë.
M’u desh të besoja, bërësit e mi e kishin një shkak që e nisën gërryerjen time nga poshtë, përderisa s’ishte thjesht ndjesi dhe as ide e imja. Teksa po rikrijohesha nga duart e mjetet e tyre, do ishte e leverdishme të bëhesha sa më shumë statik. Qoftë edhe thjesht që ata të mos i druheshin lëvizjes, ikjes duarsh, arratisë për tek e shkuara, si instinkt i njeriut parak.
“Mbase i duket i paqëllimtë rikrijimi – po thoshin me njëri-tjetrin, jo për t’u dëgjuar dhe as për të më qetësuar. Thjesht për të më ndihur të duroja. Nëse kështu praktikohej për të gjithë, pse jo, doja të isha i sinqertë përballë barazisë edhe në këtë përvojë të jetës sime. Përse në dilema të thekshme, përderisa këto lindje kryheshin pa dhimbje? Mos tjetërkund silleshin ndryshe me lëndën? Ku “tjetërkund”? Përtej cilit kufi në këtë botë? Në njerëz edhe atje…? Ndryshe nga këndej? Gjithnjë për njeriun e “tjetërllojtë”, të duhurin? Që të lindeshin një herë e mirë, apo thjesht për të filluar bërjen, plotërimin, përplotjen e përsosjen, në rrugë e sipër për t’u kthyer më në fund te krijuesi? Tek po ai Krijues? As kjo nuk dihej mirë? Cili është krijuesi për ta? I njëjti si për ne, andej e këndej? Njerëzimi, njëjës a shumës?
Gjëmonin tëmthat: ku niste fillimi, për të mbërritur ku, fundi? Në kishte fillim e fund, apo as fillim e as fund?
Kur gjithçka, hequr prej bllokut tim, ish flakur dhe mbledhur si trajtë e pluhurt në fushën magnetike të pompës, shpresova në mundësinë për të folur. Jo menjëhershëm, jo. Siç i ndodh njeriut pas ikjes së bishës që befasisht i gjendet përballë, ishte krejt e pritshme që ardhja e gojës të kërkonte një copë here verifikimin si e gatshme për të ardhur. U përpoqa të sillja ndërmend ç’kisha dashur t’i pyesja në krye të herës, teksa filluan përvijimin tim.
Ndonëse i sa-ardhur, çuditërisht, ndjeva dëshirë të pyesja për ikjen, po pra, për ikjen time që, sado-vonë, dikur kish për të ndodhur. Ç’do ishte ikja, ç’do mbetej prej ikjes, cila pjesë e imja do ikte e tëra? Po fotot e ndara me miqtë e panjohur, librat on line, like-t e pa të keq dhe komentet anonime, peticionet si grup intelektualësh të pavarur, ata për rrënimin e mjedisit, do iknin edhe ato njëherazi me mua? Cila pjesë e imja do kalonte në mermer, that is the question… A do kisha më pas lidhje me bllokun e mermertë nga ku sapo dola? Kur të vinte koha, për ku do ikja? Do duhej të mendoja, përpara ikjes, për një kthim të mundshëm tek gjendja e mëparshme, apo direkt nga ky bllok? Përsëritshëm? E, nëse diç duhej ndryshuar, nëse kishte një pikë të më-në-fund-me në ciklin e bërjes me përkryerje në epilog, ku…?
Apo e kundërta ishte praktika që ndiqnin? Zhgulja e brendisë prej trupave dhe jo heqja e të tepërtave në bllokun e mermertë apo të plastelintë? Mos kishin ndarë prej masivit veç trupin tim në këtë rast, për të rikrijuar tek unë, mëpastaj, prej kapicës së kësaj mase, njeriun e zakonshëm, atë të dy a tri mijë vjetëve më parë, thjesht e vetëm sipas ritit tradicional të lehtësisë së qeverisjes e, vetëm pas kësaj, do të më lejohej e mësohej e folura? Përputhshmërisht e njëjtë në distancë, sërish, on line?
Ngaqë s’isha i sigurt nëse vërtet ma kishin kthyer mundësinë e fjalës, s’gjeta shkak të pyesja, pra as të prisja përgjigje, aq më pak të ngulmoja për qartësime shteruese. Ata, duke e pikasur, nëpërmjet aksesorëve të tjerë, kureshtinë time të pashfaqur, preferuan të më përgjigjen më vonë, në momentin e duhur. Edhe ai duhej pritur arsyeshëm, jo ngaqë kurrkush s’e dinte kur, por se pikërisht durimi ishte njëri nga shkaqet për Rikrijimin. Ia vlente të pritej një prononcim i Të Drejtave të Njeriut…
Vazhdojmë, atëherë, thashë për t’u dëgjuar ngrohtësisht prej tyre.
Nuk u bënë të gjallë. Mbase s’kisha menduar me zë. Mbase s’kisha menduar fare. S’kish pse, të mos e merrnin heshtjen time si element konsensual të qytetërimit global, en bloc. Unë isha aty ku më lanë ata, mes ca trajtash të tjera që shëmbëllenin me mua, ushtarë në një fushë shahu, ku ngjyra megjithatë mbetej element i pashmangshëm, në mos i domosdoshëm.
Ata më kishin kthyer krahët. Atë që ma kishin pezulluar të fundit, gojën, ma kishin kthyer, gdhendur, por si trajtë rudimentare. Mund të flisja sa të doja, kur të kisha qejf, për çdo gjë të kësaj e të asaj bote, por me një lloj zëri, a zëthi të tillë që nuk më dëgjonte kush. Në të vërtetë, s’kisha asnjë lloj kujtese për ndonjë botë, për njerëz të tjerë që më prisnin apo prisja për t’u kthyer tek ata… Nuk ndjeja asnjë lloj mungese, megjithatë.
Përmes syve, me syprinën tërë ngjyra, pashë një bllok tjetër mermeri përpara tyre. Procesi vazhdonte te të tjerë, në plastelinë.