Shkruan Prof. SHENASI A. RAMA
Në cdo gazetë e në mediat e Tiranës ka pasur shumë deklarime, fjalime, komentime dhe analizime nga shumë prej figurave të njohura të jetës publike lidhur me zgjedhjen e z. Donald Trump si president i SHBA. Nuk dua të harxhoj kohën që t’i përmend me emra sepse nuk ia vlen. Këta janë gjithollogët dhe idjotët që iu duket vetja të ditur, të specializuar dhe të aftë të flasin për politikën thjesht sepse pinë kafe në mëngjes e hanë dreka e darka me njëri-tjetrin. Citojnë njëri-tjetrin, shajnë njëri-tjetrin dhe në fund pajtohen për të mos u pajtuar dhe më pas sërish pinë kafe e hanë dreka e darka me njëri tjetrin. Kështu lind idiotësia që pastaj bëhet norma e gjykimit në Tiranë.
Me të drejtë shumë prej tyre u morën me kryeministrin Edi Rama i cili doli krejtësisht zbuluar dhe me kundërvënien e tij ndaj kandidaturës së z. Trump, tregoi një arrogancë të pashembullt dhe injorancë politike të pakrahasueshme. Këtë e kam komentuar tek Bleta Shqiptare që në atë kohë dhe me kujdes kam vënë në dukje pasojat që do të ketë një veprim I tillë. Me siguri matematike, mund të thuhet se ai moment, kur një kryeministër i një vendi që nuk ka më sovranitet, mori përsipër t’ia shprehte popullit amerikan pakënaqësinë e tij me nivelin e me kandidaturën e z. Trump dhe për me tepër me një arrogancë të pashoqe, mori përsipër të fliste ne emër të Europës në CNN, nuk do të harrohet kollaj. Cmimin do ta paguajmë ne shqiptarët dhe jo z. Rama. Por nuk ka dyshim se edhe z. Rama do të paguajë një cmim i cili do të jetë jo pa peshë në lojë dhe në jetën e tij politike. Vetë do të kisha thënë se një kapiten i mirë nuk e lë anijen të mbytet dhe ndërron kurs ose po qe se është pengesë ia jep drejtimin oficerit të parë. Dhe mbas gafes se frikshme, z. Rama duhet te jepte doreheqjen. Mirëpo në shtetin shqiptar, kapitenët mendojnë vetëm për barkën e shpëtimit dhe për pjesën më të shtrenjtë të trupit që e mbajnë në pantallona. Por nuk ka dyshim se ndoshta unë mendoj për shtetin… por z. Rama është politikan i zoti dhe e din vetë se cfarë duhet të bëjë për veten e vet.
Shumë vetë, pra, u morën me Edi Ramën. Shumë u morën me shkaqet e fitores së z. Trump. Shumë shfaqën habinë pse ndodhi, ku ishte puna, cfarë ndodhi, si nuk e pane, nuk e kuptuan etj. etj. Mirëpo në këtë zgjedhje nuk kishte asnjë lloj cudie nga ato që numërohen në Tiranë. Ashtu sic pritej nga rrethet e mirëinformuara dhe nga profesionistët, Donald Trump u zgjodh president i SHBA. Nuk kishte shume rruge te tjera. Mediat dështuan, analistët dështuan, profesionistët jo. Që do të zgjidhej z. Trump e kam parathënë, pa shumë modesti edhe unë. Punet ishin duke ecur ne ate rruge qe z. Trump do te ishte zgjedhja per president i SHBA.
Por nuk ka rëndësi kjo. Zgjedhja e z. Trump është një tregues i qartë lidhur me atë që pritet të ndodhë në të ardhmen afatgjatë të amerikanëve. Shkaqet pse ndodhi janë të shumta por rruga ku do ecet është pak a shumë e njohur si rruga e nacionalizmit dhe shtete të tjera kanë kaluar në këtë rrugë në të cilën identiteti bëhet baza e mobilizimit politik.
Megjithatë, le të kthehemi tek gjithollogët dhe bërllogët e Tiranës. problemi kyc i kësaj zgjedhje, kur konsiderohet nga interesi kombëtar shqiptar nuk është se cfarë rruge do të marrë SHBA. Rruga e SHBA është e ditur dhe asgjë nuk do të ndryshojë thelbësisht edhe nën drejtimin e z. Trump. SHBA nuk mund të heqë dorë nga interesat e veta jetike. Dhe në një nivel të rëndësishëm strategjik, si në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni, në Serbi, në Mal të Zi, e në Greqi, pra në të gjithë shtetet ku jetojnë shqiptarët në Ballkan, SHBA kanë interesa jetike kombëtare. Jo më kot ambasadorët nuk vijnë si të emëruar politikë, por janë profesionistë të nivelit më të sofistikuar të sigurisë kombëtare. Pra, pavarësisht se z. Trump do të jetë President i Shteteve të Bashkuara, interesat jetike strategjike të SHBA, si dhe prania ushtarake, e zbulimit, e influencës politike dhe kontrollit nuk do të zbehet në trojet shqiptare.
z. Trump vjen në krye të një shteti që është shteti më i fortë në botë. Shteti dhe sistemi në SHBA janë tejet të konsoliduar dhe presidenti nuk mund të bëjë atë që bën drejtuesi një shteti diku tjetër. Ky është një shtet me thellësi, më politika të caktuara që nuk ndërrojnë gjithë kohës, sepse nuk ndërron interesi jetik kombëtar i SHBA, me institucione që funksionojnë si duhet dhe me një vizion që është i konsoliduar me kohë.
Megjithatë, ajo që gjithollogët dhe bërllogët nuk e përmendin është edhe kjo. parimi thelbësor i politikës së jashtme është se shtetet e fuqishme bëjnë atë që duan dhe shtetet e vogla bëjnë atë që duhet dhe atë që iu thuhet. Sidomos kur janë shtete si shtetet ku jetojnë shqiptarët, protektorate oligarkike dhe të rrethuara më shtete të vogla por që kanë shumë më tepër fuqi se sa këto shtetet tona, atëherë rreziku se cmimin për ti paqësuar ato shtete do të paguash ti si më i dobëti, është dicka që nuk thuhet e nuk përmendet. Në politikën e madhe, d.m.th., në marrëdhëniet midis fuqive të mëdha, ne jemi në mëshirën e fatit. Në hartën e madhe të botës ne jemi në një gadishull shumë të vockël, aq të vockël sa përdoremi edhe për kusure në politikën e madhe. SHBA, Rusia, Kina dhe të tjerët kanë interesa jetike në Ballkan, por sërish kanë interesa edhe më jetike në zona të tjera të globit. Sikur të kishim shtet normal, tensionet midis fuqive të mëdha që nuk janë të rastësishme dhe aspak të fshehura në Ballkan do të mund ti përballonim ndryshe. Mirëpo ne nuk kemi shtet, dhe jemi si tokë pa zot; dhe me tokën pa zot bahet ajo që nuk ndodh askund tjetër. nuk kemi intereds te qarte kombetar. nuk kemi politikane besnike te atij interesi e qe punojne per me te miren tone.
Prandaj, edhe zgjedhja e z. Donald Trump, është shumë e rëndësishme për ne. Sepse ne jemi në dorë të Zotit…. Objektivi i cdo presidenti është mbrojtja dhe ruajtja e interesave jetike të SHBA dhe të gjithë ne që merremi me studimin e këtyre gjërave, nuk kemi dyshim se z. Trump do të bëjë më të mirën që duhet për SHBA. Por, jemi të vetëdijshëm se edhe cdo përpjekje për të arritur një ekuilibër global midis fuqive të mëdha lidhur me interesat e tyre jetike, do të reflektohet edhe në Ballkan. Dhe duke mos pasur as shtet, as burra shteti, as gra shteti, po vjen puna që të mos jemi të qartë se si do të evoluojnë situate. Mirëpo, në Tiranë ka plasur idiotësia dhe askush nuk merret me realitetin e mjerë ku gjendemi si komb dhe në pikën kritike ku jemi, por duan t’ua shpjegojnë shqiptarëve se pse amerikanët e votuan z. Trump për president të SHBA …