Enkel Demi
Lexova me shumë vëmendje një peticion të disa akademikëve, intelektualëve, studentëve që kërkojnë frenimin e daljes në televizion të disa “sharlatanëve” të cilët merren me gjurmimin popullor të etimologjisë duke e shpallur gjuhën shqipe si më të lashtën në këtë dhè.
Qysh në krye dua të shpreh admirimin tim të madh për pjesën dërmuese të asaj liste nënshkruesish, ani se pak do syresh janë shumë më të “vyer” si “sharlatanë” në fushat e tyre të aktivitetit jetësor, por padyshim kjo nuk e dëmton rëndësinë e debatit dhe ftesën shumë serioze për reflektim.
Sporti popullor i kërkimeve etimologjike apo historike për të nxjerrë të lashtë një komb është karakteristikë e rajonit tonë, madje në nivel akademik. Vendet fqinje kanë përdorur teza marroke të manipulimit foshnjërak të gjuhës, historisë, lashtësisë sa shoesh shqiptarët dalin ardhacakë në rastin më të mirë apo me bisht në rastin më të keq. Mjafton të kujtojmë këtu Enciklopedinë famëkeqe të publikuar pak vjet më parë prej Akademisë së shkencave të Maqedonisë së Veriut.
Sa mirë do të ishte të kishim një reagim po kaq të fortë në at’botë.
Në televizionet shqiptare prej vitesh dalin gazetarë, “studiues” apo “historianë” pa licencë, madje lektorë në jetën universitare shqiptare që pretendojnë se Himara është greke historikisht qysh në kohët e antikitetit. Në bazë të këtyre tezave autoritetet greke kanë ngritur një pretendim të mirëfilltë territorial duke krijuar një tollovi të pazakontë politike, diplomatike dhe penguese në procesin e integrimit evropian. Asnjëherë nga personalitetet e mendimit shqiptar nuk është kërkuar nga AMA të ndalojë këta mashtrues të dalin në televizor apo radio. Në këtë rast kemi të bëjmë me manipulim me pasoja të rënda të ardhmërisë së Shqipërisë dhe me cënim të integritetit territorial.
Serbët me “mendim akademik” të hartuar ndër shekuj pretendojnë se shqiptarët janë ardhacakë në Dardani për mos dashur me përdor termin sllav Kosovë.
A nuk do të qe mirë ta nisnim qasjen ndaj çështjes kombëtare me ndryshimin e emrit, me kërkesën për të financuar arkeologjinë, studimet e mirëfillta historike, etnografike e kështu me radhë për t’ju kundërvënë manipulimit të parreshtur që bëjnë të ashtuquajturit historianë, shkrimtarë apo akademikë sllavë?
A nuk duhet t’i qasemi kështu me të njëjtën energji e pathos manipulimit historik që i bëhet Çamërisë duke nisur madje nga historia moderne, ku shqiptarët cilësohen kolaboracionistë të nazizmit, ndërsa merret ende i mirëqenë gjyqi i Janinës që shpalli fëmijët kolaboracionistë si është rasti i të ndjerit Nexhat Mërgjushi në moshën 7 vjeç.
Por, le të kthehemi tek “sharlatanët” tanë që dalin në media. Ky sport popullor është shumë i njohur fjala vjen në Greqi. Kujtoni komedinë e mrekullueshme “My big fat greek wedding” që në shqip e njohim me “Martesa ime greke”. Ndoshta ky fenomen duhet marrë me këtë shpirt humori.
Disa prej gjurmuesëve tanë popullorë janë dhënë e shtyrë se do kenë lexuar gjë kafshë nga vepra e Petro Zhejit, e cila e gjen shpjegimin në gjuhën shqipe të disa fjalëve të sanskritishtes.
Nuk besoj se do shkojë puna që të hedhim në kosh veprën e Petro Zhejit, megjithëse ajo mund ta verë në diskutim qëndrimin zyrtar akademik.
Një tjetër shtysë janë esetë e shkrimtarit tonë Ismail Kadare. Në ndonjërën prej tyre Kadare synon ta shpjegojë emrin e Zeusit nëpërmjet fjalës shqipe “zë”. Flasim për një shkrimtar, i cili artin e tij e ka frymëzues për miliona shqiptarë, por që nuk është studiues i mirëfilltë. Në këtë kuadër mos duhet të kërkojmë që Ismail Kadare të mos studiohet në shkolla si për shembull eseja “Autobiografia e popullit tim në vargje” apo “Eskili, ky humbës i madh”?
Avokat Ngjela në një intervistë së fundmi për gazetaren Rudina Xhunga në Dritare Avokati u shpreh se gjuha shqipe është ajo që shpjegon greqishten dhe jo anasjelltas. Sakaq ai shton se përkthyesi i Iliadës, Gjon Shllaku i ka treguar atij se Iliada është përkthyer nga shqipja në shqip por kjo e vërtetë është mbajtur e fshehtë. Avokati dëshmon se Gjon Shllaku i ka pas pretenduar se greqishtja e vjetër është një formë me gjasë arkaike e gegnishtes. Si do bëjmë në këtë rast kë do fusim në përcaktimin “sharlatan” avokatin apo Gjon Shllakun?
Si gazetar prej 30 vjetësh, drejtues mediash dhe njohës i medias si referues universitar, unë mendoj se ky peticion e bën debatin nbi median të shëndetshëm, nëse nuk është kategorik, censurues. Dhe në fakt, pikat e tij nuk i gjej ndaluese apo frenuese, por etikisht paralajmëruese për Autoritetin Audiovizual dhe vetë mediat.
Sipas meje ka vetëm dy rrugë për të intervistuar këta njerëz: ose të bëjmë oponencën e të ftuarit, kur e marrim seriozisht, ose ta trajtojmë si në filmin “Martesa ime greke”.
Asnjëherë nuk duhet lejuar në këto biseda denigrimi i albanologëve apo shkenctarëve të gjuhës shqipe si është rasti i Eqerem Çabej.
Megjithatë, këta njerëz burimorë sipas meje nuk shkaktojnë dëm, përkundrazi krijojnë një ndërgjegje kombëtare catchy të ngjashme me rritmet tallava që askush nga mendimtarët tanë nuk e ka luftuar me shumë zell.
Dëmin më të madh që bëjnë këta studiues është që fjala vjen një emigranti shqiptar që i del bretku duhe i rënë lopatës të jetë i bindur se është më i lashtë se afendikoi që i jep mëditjen apo t’i shkaktojë Ballist Morinës dëshirën që të vendosë në stadium patrullën: “Zoti është shqiptar”.
Sipas meje ka gjëra të tjera shumë më shqetësuese dhe rrezikshme për jetën e njeriut që nuk shkakton kurrfarë reagimi prej shtresës së lartë të mendimit në Shqipëri.
Fjala vjen “mjekët popullorë” që me yshtje, energji paranormale apo ilaçe të shpikura nga ide të çartura dalin në televizorë dhe shkëpusin plot të paditur nga kurat mjekësore të mirëfillta dhe vrasin njerëz. Në këtë krim marrin pjesë edhe gazetarët që i ftojnë. Po merren në qafë njerëz që kujtojnë se kanceri shërohet me vajgur.
Prej vitesh jam i vetmi ose më mirë ndër të paktët që flas për modelin edukativ të eskortës që po u japim të rinjve nëpërmjet disa emisioneve shumë të ndjekura në televizion. Është bërë e udhës që vajzat e vogla ta shohin si të vetmen mundësi të suksesit në jetë të shitjes së trupit dhe kjo quhet moderne, e bukur, e pranueshme ditës për diell. Në këto raste duhet ndërhyrje energjike, e cila nuk ndodh për shkak të fuqisë disproporcionale që ka media si biznes ndaj autoriteteve kontrolluese dhe zbatuese të ligjit. Dhe këtu e kam fjalën më së shumti për organet e drejtësisë.
Uroj që mos të kem lënduar kënd nga nënshkruesit e peticionit, përveç atyre pak që përmenda më lart në krye të këtij reflektimi.
Di vetëm që në këtë rast ndalimi i këtyre njerëzve do të sillte efektin bumerang. Tezat e tyre, shpesh foshnjërake deri në komike, nëse ndalohen do merren shumë më seriozisht. Librat e tyre shpesh të hallakatur do të konsiderohen të ndaluar e në këtë rast kam frikë se do lexohen më shumë prej ndalesës.
Unë them se shpirti i humorit i filmit grek është bari më i mirë i këtij “derti” kombëtar.
